Hipofiz Adenomları: Belirtileri, Tanısı ve Modern Tedavi Yöntemleri
Hipofiz bezi kaynaklı tümörler, hormon dengesini bozarak birçok sistemik hastalığa yol açabilir. Gelişen teknoloji sayesinde bu tümörler artık kafatası açılmadan tedavi edilebiliyor.
Hipofiz bezi, beynin tabanında yer alan ve hormonal sistemin ana kontrol merkezi olarak görev yapan bir bezdir. Bu bezden kaynaklanan iyi huylu tümörlere hipofiz adenomları adı verilir. Hipofiz adenomları, salgıladıkları hormon türüne göre farklı belirtiler gösterir ve bu farklılık tedavi yaklaşımını da belirler.
Hipofiz Adenomları Nasıl Oluşur?
Hipofiz bezinde yer alan hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla oluşan adenomlar, iki ana gruba ayrılır:
Hormon Salgılayan (Fonksiyonel) Adenomlar
Hormon Salgılamayan (Non-fonksiyonel) Adenomlar
Fonksiyonel adenomlar, fazla hormon ürettikleri için hastalıklar genellikle erken evrede fark edilir. Hormon salgılamayan adenomlar ise genellikle büyüyerek çevre dokulara baskı yapınca belirti verir.
Hipofiz Adenomlarının Türlerine Göre Belirtiler
Prolaktin Salgılayan Adenom (Prolaktinoma)
Kadınlarda adet düzensizlikleri, meme başından süt gelmesi (galaktore), erkeklerde cinsel isteksizlik ve infertiliteye neden olabilir. Hasta adeta lohusalık dönemini yaşıyor gibi hisseder.
Büyüme Hormonu Salgılayan Adenom
Çocuklarda Gigantizm (devlik)
Erişkinlerde Akromegali gelişir: Eller, ayaklar, çene, burun gibi uzuvlar büyür.
İç organ büyümeleri şeker hastalığı, kalp yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Kortizol Salgılayan Adenom (Cushing Hastalığı)
Aşırı kortizol üretimi sonucu:
Yüzde yuvarlaklaşma
Gövdede yağlanma
Kas erimesi
Tansiyon yüksekliği
Aşırı tüylenme ve zayıflamış bağışıklık sistemi gelişebilir.
Hormon Salgılamayan Adenomlar
Geç fark edilirler. Tümör büyüyerek optik sinirler üzerine baskı yaptığında görme alanı kayıpları ve bulanık görme gibi nörolojik şikayetlere neden olabilir.
Hipofiz Adenomlarının Tanısı Nasıl Konulur?
Hormon testleri ile kandaki hormon düzeyleri ölçülür
Görme alanı testleri ile optik sinirlere baskı olup olmadığı değerlendirilir
Manyetik Rezonans (MR) görüntüleme ile hipofiz bezinin yapısı detaylı biçimde incelenir
Tedavi Yöntemleri:
- Prolaktinoma: Genellikle ilaçla (dopamin agonistleri) tedavi edilir. Bu tedavi çoğu hastada başarılıdır.
- Akromegali ve Cushing Hastalığı: İlk tercih genellikle cerrahidir.
- Non-fonksiyonel adenomlar: Büyüme varsa cerrahi tercih edilir. Aksi halde takip edilir.
Modern Cerrahi Yaklaşım: Transsfenoidal ve Endoskopik Ameliyat
Geçmişte beyin cerrahisinde klasik yöntemle kafatası açılarak yapılan hipofiz ameliyatları, günümüzde büyük oranda burundan girilerek (transsfenoidal yaklaşım) gerçekleştirilir. Bu yöntem sayesinde:
Kafatası açılmaz
Yara izi oluşmaz
İyileşme süresi kısalır
Enfeksiyon riski azalır
Hasta 1-2 gün içinde taburcu olabilir
Gelişmiş merkezlerde endoskopik teknikler ile tümörün daha geniş bir görüş açısıyla çıkarılması sağlanır.
Ameliyata Rağmen Tümör Tamamen Temizlenemezse Ne Olur?
Bazı büyük veya çevre dokulara yapışık adenomlarda cerrahiyle tümör tamamen çıkarılamayabilir. Bu durumlarda:
Radyoterapi (ışın tedavisi)
İlaç tedavileri ile büyümenin kontrol altına alınması mümkündür.
Hipofiz adenomları, erken tanı ve doğru tedavi ile kontrol altına alınabilen, büyük oranda iyi huylu tümörlerdir. Ancak salgıladıkları hormonlara ve büyüklüklerine bağlı olarak vücutta ciddi hasarlara neden olabilirler. Bu yüzden baş ağrısı, görme bozukluğu, adet düzensizliği, el-ayak büyümesi gibi belirtiler yaşayan kişilerin bir endokrinoloji ya da beyin cerrahisi uzmanına başvurmaları önemlidir.
Medivia Hospital Beyin Cerrahisi ve Endokrinoloji Bölümü
Hipofiz adenomlarının tanı, takip ve tedavisinde multidisipliner bir yaklaşımla hizmet veren Medivia Hospital, ileri teknoloji ameliyat teknikleri ve uzman kadrosu ile hastalarının sağlığına güvenli bir şekilde kavuşmasını sağlar.