Endoskopi Nedir? Nasıl Yapılır ve Kimlere Uygulanır?
Sindirim sistemi hastalıklarında doğru teşhis ve tedaviye giden yol, çoğu zaman modern görüntüleme yöntemlerinden geçer. Endoskopi, özellikle mide ve bağırsak problemlerinin nedenlerini belirlemede kullanılan en güvenilir yöntemlerden biridir. Günümüzde hem erken teşhis hem de bazı tedavi amaçlarıyla yaygın şekilde uygulanır.
Endoskopi Nedir?
Endoskopi, ucunda kamera ve ışık bulunan ince, esnek bir tüp yardımıyla sindirim sisteminin iç yapısının görüntülenmesini sağlayan bir tıbbi işlemdir.
Genellikle yemek borusu, mide, onikiparmak bağırsağı ve kalın bağırsağın incelenmesinde kullanılır. Bu sayede hastalıklar erken dönemde tespit edilerek hızlı bir şekilde tedavi planı yapılabilir.
Gastroskopi ve kolonoskopi, en sık kullanılan endoskopi türleridir.
- Gastroskopi; mide, yemek borusu ve onikiparmak bağırsağını görüntüler.
- Kolonoskopi ise kalın bağırsak ve rektumu inceler.
Modern endoskopi cihazları sayesinde işlem sırasında görüntüler yüksek çözünürlükte kaydedilir ve gerektiğinde biyopsi alınarak laboratuvar incelemesi yapılabilir.
Endoskopi Hangi Durumlarda Yapılır?
Endoskopi, sindirim sistemiyle ilgili pek çok sağlık sorununun teşhisi için uygulanır.
Aşağıdaki durumlarda endoskopi yapılması önerilir:
- Uzun süredir devam eden mide ağrısı veya hazımsızlık
- Kronik reflü ve gastrit şüphesi
- Yutma güçlüğü veya boğazda takılma hissi
- Mide veya bağırsak kanaması
- Dışkıda gizli kan pozitifliği
- Kronik ishal veya kabızlık
- Ülser veya polip şüphesi
- Sindirim sistemi kanserlerinin erken teşhisi
- İrritabl bağırsak sendromu ve Crohn hastalığı gibi kronik bağırsak hastalıklarının takibi
Bu belirtilerden biri veya birkaçı varsa, mutlaka bir gastroenteroloji uzmanına başvurulmalıdır.
Endoskopi Kimlere Uygulanır?
Endoskopi, genellikle sindirim sistemi şikayetleri olan kişilere uygulanır.
Ancak bazı risk faktörleri bulunan bireylerde, şikayet olmasa bile düzenli tarama amacıyla yapılması önerilir. Bu risk faktörleri şunlardır:
- Ailesinde mide veya bağırsak kanseri öyküsü olanlar
- 50 yaş üstü bireyler
- Kronik mide hastalıkları bulunanlar
- Polip geçmişi olan hastalar
Endoskopi İçin Uygun Olmayan Durumlar
- Şiddetli kalp ve akciğer hastalıkları
- İleri düzey pıhtılaşma bozuklukları
- Gebeliğin ileri dönemleri
Not: Endoskopi kararı her zaman uzman bir hekim tarafından verilmelidir. Hastanın genel sağlık durumu ve mevcut hastalıkları dikkate alınarak değerlendirme yapılmalıdır.
Endoskopi Çeşitleri Nelerdir?
Endoskopi, incelenen bölgeye göre farklı isimler alır. En yaygın türleri şunlardır:
- Gastroskopi: Mide, yemek borusu ve onikiparmak bağırsağını görüntüler.
- Kolonoskopi: Kalın bağırsak ve rektumun incelenmesini sağlar.
- Sigmoidoskopi: Kalın bağırsağın alt kısmı değerlendirilir.
- ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi): Safra yolları ve pankreas kanallarının görüntülenmesinde kullanılır.
Her tür, hastanın şikayetlerine ve hekim değerlendirmesine göre tercih edilir.
Endoskopi Nasıl Yapılır?
Endoskopi işlemi, modern hastanelerde steril koşullar altında, genellikle sedasyon veya hafif anestezi eşliğinde yapılır.
Adım adım endoskopi süreci şu şekildedir:
- Hasta Hazırlığı:
- İşlemden 6-8 saat önce yemek ve sıvı tüketimi bırakılır.
- Bazı ilaçların kullanımı doktor kontrolünde durdurulabilir.
- Sedasyon Uygulaması:
- İşlem sırasında hastanın konforu için hafif sedasyon uygulanır.
- Hasta işlem boyunca ağrı veya rahatsızlık hissetmez.
- Cihazın Yerleştirilmesi:
- Endoskop ağız veya makattan (işlem türüne göre) dikkatlice yerleştirilir.
- Kameradan gelen görüntüler eşliğinde sindirim sistemi detaylı olarak incelenir.
- Görüntüleme ve Biyopsi:
- Şüpheli bölgeler görüntülenir.
- Gerekirse biyopsi alınarak patolojik inceleme yapılır.
- İşlemin Sonlandırılması:
- Endoskop çıkarılır ve hasta dinlenme alanına alınır.
- Sedasyon etkisi geçene kadar bir süre gözetim altında tutulur.
Endoskopi Ne Kadar Sürer?
Endoskopi işleminin süresi, yapılan işleme ve hastanın durumuna göre değişiklik gösterebilir.
Gastroskopi: Ortalama 10-15 dakika
Kolonoskopi: Ortalama 20-30 dakika
Sedasyon uygulanan hastalarda işlem sonrası toparlanma süresi ise 1-2 saat arasında değişir.
İşlem süresini etkileyen faktörler:
- Yapılan endoskopi türü
- Biyopsi alınması
- Sindirim sistemindeki yapısal farklılıklar
Endoskopi ile İlgili Sık Sorulan Sorular
1. Endoskopi ağrılı bir işlem midir?
Hayır. Sedasyon veya lokal anestezi sayesinde endoskopi sırasında ağrı hissedilmez. İşlem sonrası hafif boğaz tahrişi veya gaz şikayeti olabilir.
2. Endoskopi sonrası normal yaşama dönüş ne zaman olur?
Genellikle aynı gün içinde günlük aktivitelere dönülebilir. Ancak sedasyon alındıysa, işlem sonrası araç kullanılması önerilmez.
3. Endoskopi riskli midir?
Uzman bir ekip ve steril ortamda yapıldığında risk minimaldir.
Çok nadir olarak kanama veya enfeksiyon gibi komplikasyonlar görülebilir.
4. Endoskopi için kaç saat aç kalmak gerekir?
Genellikle 6-8 saatlik açlık önerilir. Bu süre içinde yemek ve sıvı tüketilmemelidir.
5. Endoskopi sonrası beslenmeye ne zaman başlanır?
İşlemden birkaç saat sonra hafif yiyeceklerle başlanabilir. Hekimin önerdiği beslenme planına uyulması önemlidir.