Ekmek! Nimet mi? Külfet mi?

Geleneksel beslenmenin vazgeçilmezi olan ekmek, günümüz modern yaşam koşullarında sağlığımızı tehdit eden bir faktör haline mi geldi? Bilimsel veriler ışığında ekmeğin gerçek yeri…

Sağlıklı yaşam adına her geçen gün farklı diyet önerileri gündeme geliyor. Zaman zaman bazı besinler suçlanırken, yıllar sonra bu besinlerin aslında faydalı olduğu yeniden keşfediliyor. Ekmek de bu tartışmaların merkezindeki temel gıdalardan biri. Özellikle karbonhidrat içeriği nedeniyle çoğu zaman “külfet” olarak anılıyor. Peki gerçekten öyle mi?

Son yıllarda popüler olan protein ağırlıklı diyetler, karbonhidratları zararlı ilan ederek ekmeği listeden çıkarmayı öneriyor. Ancak bilimsel araştırmalar bu konuda daha dengeli bir bakış açısını destekliyor. The Lancet’te yayınlanan geniş kapsamlı bir araştırma, karbonhidratların hem çok fazlasının hem de çok azının yaşam süresini kısaltabileceğini ortaya koydu.

Günlük enerji ihtiyacının %50-55’ini karbonhidratlardan karşılayanların daha uzun yaşadığı tespit edilirken, bu oran %70’in üzerine çıktığında veya %40’ın altına düştüğünde ölüm oranı belirgin şekilde artıyor. Yani karbonhidratlar bütünüyle zararlı değil; önemli olan türü ve oranı.

İşte burada “kötü karbonhidrat” kavramı devreye giriyor. Beyaz un, şeker, patates gibi hızlı emilen ve glisemik indeksi yüksek besinler zararlıyken; tam tahıllar, baklagiller, sebze ve meyveler gibi kompleks karbonhidratlar sağlık açısından önemli faydalar sunuyor.

Ancak Türkiye’de ekmek tüketimi dünya ortalamasının yaklaşık beş katı. Günlük enerjinin %44’ü sadece ekmekten, %58’i ise tüm tahıllardan sağlanıyor. Özellikle rafine unla yapılan beyaz ekmek, obezite, diyabet ve kalp hastalıkları açısından büyük risk teşkil ediyor.

Ekmek bir zamanlar kıtlık dönemlerinin nimeti olarak görülse de, günümüzde erişimi kolaylaştı ve fiziksel hareketliliğin azaldığı çağımızda aşırı tüketimi sağlık tehdidine dönüştü. Bu da ekmeği artık bir nimet olmaktan çıkarıp, kontrolsüz tüketildiğinde bir “külfet” haline getiriyor.

Sonuç olarak karbonhidratlar vücudumuzun ana enerji kaynağı olmaya devam etmeli, ancak kaynakları ve oranları iyi seçilmelidir. Ekmek, doğru türüyle ve ölçülü tüketildiğinde beslenmede yer alabilir; aksi halde sağlığa zarar verme potansiyeline sahiptir.

Unutmayın: Karbonhidratlar kötü değildir, “kötü karbonhidratlar” vardır.